اهمیت راهبردی تسهیلات گمرکی پشتوانه تولید و بازار است

عاطفه فراهانی، مدرس اقتصاد و پژوهشگر سیاست‌های تجاری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: «در شرایط بحرانی، بالاترین ریسک متوجه روند تأمین مواد اولیه و کالاهای اساسی می‌شود. تصمیم وزارت اقتصاد به فعال نگه داشتن گمرکات در تمام ساعات شبانه‌روز همان حفاظی بود که جلوی شوک شدید به زنجیره تولید و بازار را گرفت. این سیاست، اطمینان را به بنگاه‌های اقتصادی و مصرف‌کنندگان بازگرداند و فضای ناپایدار روانی را تا حد زیادی کنترل کرد.»

وی افزود: «در گذشته بارها دیده‌ایم که حتی تأخیر چند روزه در ترخیص کالاها چطور به گرانی، احتکار و ایجاد صف‌های طولانی منجر شده است. این بار اما، با اقدام پیوسته و پایش مستمر گمرک، کوچک‌ترین اختلالی در تأمین نیازهای حیاتی کشور به‌وجود نیامد و سبد مصرف خانوار و خطوط تولید در آرامش باقی ماند.»

این کارشناس ادامه داد: «اثربخشی دستور وزیر اقتصاد، فقط یک موضوع لجستیکی نبود؛ بلکه از بعد روانی و مدیریتی نیز نقش بسیار کلیدی بازی کرد. وقتی فعال اقتصادی می‌بیند سیستم گمرک تعطیلی و رکود ندارد، انگیزه خود را برای ادامه فعالیت و سرمایه‌گذاری حفظ می‌کند. در وضعیت خاص این جنگ، امیدآفرینی و حفظ اعتماد عمومی یک ارزش اساسی بود.»

وی با اشاره به کارکرد مثبت این اقدام برای بنگاه‌های کوچک و متوسط گفت: «کسب‌وکارهای کوچک و متوسط معمولاً ذخیره کمی از مواد اولیه دارند و هر تأخیر یا توقفی می‌تواند برایشان فاجعه‌آمیز باشد. اما با این سیاست، نه‌تنها جریان تأمین قطع نشد بلکه حتی برای بسیاری از این بنگاه‌ها فرصت دستیابی به مواد اولیه بدون واسطه و با کمترین هزینه فراهم شد.»

فراهانی ادامه داد: «در بُعد صادرات نیز سودمندی تسهیل گمرکی قابل ذکر است. تولیدکنندگان صادرات‌محور مطمئن شدند که می‌توانند کالای خود را بدون معطلی از مرزها عبور دهند و از تعهدات ارزی کشور دفاع کنند. تداوم ارزآوری برای اقتصاد ملی و تأمین نیازهای ارزی، مزیت بزرگی بود که حاصل همین تصمیم‌گیری هوشمند بود.»

وی درباره عملکری نظارتی هم گفت: «یکی از نگرانی‌ها همیشه امکان سو استفاده و رانت در شرایط خاص است. اما با گسترش فرآیندهای شفاف، ثبت الکترونیکی کالا و نظارت چندلایه، جلوی انحرافات به میزان چشمگیری گرفته شد. این تجربه، به نوعی استانداردسازی جدیدی از شفافیت و سلامت سیستم گمرکی کشور بود.»

این پژوهشگر سیاست‌های تجاری گزینه تکرارپذیری چنین سیاستی را هم مهم دانست و افزود: «مدیریت موفق گمرک در این ۱۲ روز، باید به عنوان الگویی برای دوره‌های بحرانی بعدی کشور ثبت و تقویت شود. ما اکنون می‌دانیم که می‌توان در اوج بحران هم زنجیره تولید و واردات را سالم نگه داشت. همچنین باید به فکر تقویت زیرساخت‌های دیجیتال و لجستیکی گمرک کشور برای آینده بود.»

وی در جمع‌بندی گفت: «در شرایط جنگ، اجرای سیاست تسهیل گمرک و افزایش ساعات کاری، اقتصاد ملی را از آسیب سنگین نجات داد و موجبات دلگرمی تولیدکنندگان و آرامش بازار را فراهم کرد. امیدوارم همین نگاه حل مسئله و توجه به امور اجرایی، به هنجار سیاست‌گذاری اقتصادی در کشور تبدیل شود.»